Ιερά Μητρόπολις Λευκάδος και Ιθάκης
Εκκλησιαστικές Μαθητικές Κατασκηνώσεις
«Η Φανερωμένη»

Εκεί που το γαλάζιο του Ιονίου Πελάγους σμίγει με τους αιθέρες, σ’ έναν φυσικό εξώστη πάνω απ’ την παραλία του Αη‐Γιάννη, λίγα μόλις μέτρα από το μοναστήρι της Κυράς του νησιού, της Παναγίας της Φανερωμένης, βρίσκονται οι Εκκλησιαστικές Μαθητικές Κατασκηνώσεις «Η Φανερωμένη». Στον υπέροχο αυτόν χώρο, κάτω απ’ την σκέπη της Παναγιάς και μέσα στην φύση, η Ιερά Μητρόπολη Λευκάδος και Ιθάκης φιλοξενεί κάθε καλοκαίρι περισσότερα από διακόσια παιδιά, ηλικίας από 9 μέχρι 18 ετών.

Στα τριάντα χρόνια της λειτουργίας τους οι Κατασκηνώσεις φιλοξένησαν πλήθος παιδιών. Πολλοί απ’ αυτούς είναι σήμερα πετυχημένοι οικογενειάρχες, έχουν διακριθεί στην μικρή κοινωνία της Λευκάδας ή και παραπέρα και ομολογούν πόσο ωφελήθηκαν από τη διαμονή τους για μερικές ημέρες στον ευλογημένο αυτόν χώρο. Δεν είναι λίγοι όσοι στέλνουν σήμερα και τα δικά τους παιδιά για να γευθούν τις χαρές της κατασκηνωτικής ζωής, μέσα στην στοργική αγκαλιά της τοπικής Εκκλησίας.

Το 1971 λειτούργησε στον χώρο αυτό η πρώτη κατασκηνωτική περίοδος. Μόλις είχε αρχίσει να διαμορφώνεται ο χώρος, χάρη στο ανύστακτο προσωπικό ενδιαφέρον του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη μας π. Νικηφόρου και τις άοκνες προσπάθειες του μακαριστού π. Νικολάου Κακαβούλη. Τα πρώτα έξοδα διαμόρφωσης του χώρου καλύφθηκαν από το κράτος. Ο τότε υφυπουργός Αθλητισμού προσέφερε, ύστερα από επίσκεψή του στο νησί, πεντακόσιες χιλιάδες (500.000) δρχ. για χώρους αθλητισμού. Ο Σεβασμιώτατος χρησιμοποίησε τα χρήματα για τον εκβραχισμό της περιοχής και τη διαμόρφωση ολόκληρου του κατασκηνωτικού χώρου. Ο χώρος ανήκε στο μοναστήρι της Φανερωμένης. Προσωπικά ο επίσκοπος με τον αείμνηστο Θεολόγο, καθηγητή τότε της Ζωσιμαίας Παιδαγωγικής Ακαδημίας Ιωαννίνων κ. Συμεών Κατσίμπρα και τους στενούς του συνεργάτες καταπιάστηκαν με την επιλογή του κατάλληλου χώρου ανάμεσα στις πολλές γειτονικές εκτάσεις της Μονής. Κι όταν προσδιορίσθηκε, σύντομα καθαρίσθηκε από την πυκνή βλάστηση και απελευθερώθηκε από τους βράχους.

Στα τέλη Ιουνίου και ύστερα από τη διαμόρφωση των δύο διαζωμάτων στήθηκαν οι σκηνές και οι τρεις πρώτες ομάδες κατέφθασαν. Τα παιδιά σιτίζονται στο μοναστήρι. Μόνα τους ανοίγουν το μονοπάτι, που οδηγεί στα ριζά του βράχου. Κι δίπλα από εκεί που σήμερα βρίσκεται η «βίλλα Εληά», ιδιοκτησία της Μονής τότε, στήνουν τα δοκάρια για το γήπεδο ποδοσφαίρου. Οι δυσκολίες δεν πτοούν αυτόν τον πρώτο πυρήνα των κατασκηνωτών. Μόνη τους αγωνία να νοιώσουν την χαρά της ομαδικότητας, να αποκομίσουν πνευματικά εφόδια, να παίξουν, να γελάσουν, να ευχαριστηθούν. Πρώτος αρχηγός ο δάσκαλος από την Άρτα, συνεργάτης της Κατασκήνωσης «Πέτρα Πίστεως» του κ. Σ. Κατσίμπρα, κ. Δαμιανός Μανούσος.

Στα καλοκαίρια που θα ακολουθήσουν οι εγκαταστάσεις, οι συνθήκες διαβίωσης, το πρόγραμμα, όλα βελτιώνονται. Αρχηγοί ο κ. Παύλος Σαββίδης (1972, 1974, 1978) και ο κ. Αριστείδης Τσιλιμπάρης (1973, 1975 – 1977, 1979) –και οι δύο με μεγάλη κατασκηνωτική εμπειρία .Όλο και περισσότερα Λευκαδιτόπουλα ζητούν να εγγραφούν κατασκηνωτές. Τώρα πλέον έχουν οικοδομηθεί το μαγειρείο και η αποθήκη. Στήνονται περισσότερες σκηνές. Διαμορφώνεται το «Κιόσκι» με την καταπληκτική θέα, που επιτρέπει στο μάτι να αγκαλιάζει την ακαρνανική στεριά, τα βουνά της Ηπείρου, του Παξούς και την Κέρκυρα και να τρέχει πέρα, μέχρι το ανοιχτό Ιόνιο. Στα τσιμεντένια τραπέζια απολαμβάνουν οι κατασκηνωτές ό,τι καλό βγαίνει από το καζάνι της μαγείρισσας –μέχρι να χτιστεί το υπόστεγο που μέχρι σήμερα χρησιμοποιείται ως τραπεζαρία.

Λειτουργεί δειλά‐δειλά και η πρώτη κατασκηνωτική περίοδος για τα κορίτσια, με πνευματικό υπεύθυνο τον π. Νικόλαο Κακαβούλη και αρχηγό την πρεσβυτέρα Δήμητρα Γεωργάκη‐Κακαβούλη.

Το καλοκαίρι του 1974, πέρα από την Ιστορία του όλου Ελληνισμού, σημάδεψε και την μικρή «Ιστορία» της Κατασκήνωσης. Μόλις είχε ξεκινήσει η κατασκηνωτική περίοδος των αγοριών και η επιστράτευση, εξαιτίας της τουρκικής εισβολής στην μαρτυρική Κύπρο, περιλαμβάνει και τον αρχηγό κ. Παύλο Σαββίδη. Πατεράδες που δέχτηκαν κι αυτοί το κάλεσμα της πατρίδας σπεύδουν να αποχαιρετήσουν τα παιδιά τους. Η κατασκηνωτική περίοδος διακόπτεται στην τέταρτη μέρα της και τα παιδιά επιστρέφουν κοντά στους δικούς τους.

Από το επόμενο καλοκαίρι του 1975 συνεχίζεται κανονικά η λειτουργία των Κατασκηνώσεων. Για έναν περίπου μήνα (δύο περιόδους, δεκαπενθήμερες κατά κανόνα), ο «Βράχος της Κυράς» μετατρέπεται σε μικρογραφία πολιτείας. Το κέφι κι η ζωντάνια των παιδιών φιλοξενείται κάτω από τις ευρύχωρες σκηνές. Απ’ το Προσευχητάριο ανεβαίνει μέχρι τον Θρόνο της Χάριτος «ως θυμίαμα» η προσευχή, το ευλαβικό ξεχείλισμα νεανικών υπάρξεων.

Την ώρα του Αγιογραφικού αρδεύονται οι ψυχές των κατασκηνωτών με «ρήματα ζωής αιωνίου» και γίνονται όλοι «σύσσωμοι και σύναιμοι Χριστού» όταν προσεγγίζουν το Ποτήριο της Ζωής. Άλλες στιγμές αυθόρμητα ανεβαίνει στα χείλη το τραγούδι και γεμίζει ο αιθέρας μελωδίες, που καθεμιά ισοδυναμεί με άπειρα «ως εμεγαλύνθη».

Κατασκηνωτικές «στιγμές χαράς» θα μείνουν αλησμόνητες. Ανάμεσά τους, η υπαίθρια Θεία Λειτουργία, η βραδιά της ονοματοδοσίας, το βραδινό και πρωϊνό μπάνιο, οι εκδρομές σε κοντινά προσκυνήματα. Οι φάρσες και τα πειράγματα δεν λείπουν από την κατασκηνωτική καθημερινότητα. Ούτε βέβαια και η εργασία. Με την σειρά οι ομάδες αναλαμβάνουν τα διάφορα διακονήματα –ομάδα αγάπης, ομάδα κατασκηνωτικού χώρου, ομάδα καλλιόπης, ομάδα ψυχαγωγίας, ομάδα στη διάθεση του αρχηγείου. Με τον τρόπο αυτό όχι μόνο είναι σε θέση να οργανώσουν τη ζωή τους και να αυτοεξυπηρετηθούν, αλλά και μεταπλάθονται σταδιακά σε υπεύθυνες προσωπικότητες. Με κάθε τρόπο, με ευπρέπεια τα παιδιά ζουν την αληθινή χαρά. Κινούνται για λίγο μακριά από το φόρεμα της μητέρας, με πρωτοβουλία και ικανότητα αυτοεξυπηρέτησης.

Οικοδομείται στο μεταξύ το Αρχηγείο. Διαμορφώνεται και ασφαλτοστρώνεται ο χώρος του γηπέδου. Τοποθετείται στο Κιόσκι ο φωτεινός σταυρός, ορατός κι από την Χώρα. Οργανώνεται η παιδική χαρά. Όλες οι δραστηριότητες αναπτύσσονται πλέον μέσα στον χώρο της Κατασκήνωσης. Όλες, εκτός από το μπάνιο. Σχεδόν καθημερινά τα παιδιά κατεβαίνουν στην παραλία του Αη‐Γιάννη. Η πανέμορφη αυτή λευκαδίτικη ακρογιαλιά φιλοξενεί τους κατασκηνωτές, που παραδίδουν τα κορμιά τους στις θωπείες του Ιονίου.

Τη δεκαετία του 1980 χτίζονται οι πέντε οικίσκοι, που θα στεγάζουν στο εξής από μία ομάδα ο καθένας. Οι παλιές σκηνές, δυσλειτουργικές ιδίως σε περιπτώσεις κακοκαιρίας, παύουν να χρησιμοποιούνται.

Το καλοκαίρι του 1993 λειτουργεί για πρώτη φορά περίοδος για αγόρια δημοτικού. Από το 1994 μέχρι και το 1997 οι κατασκηνώσεις κλείνουν για να υποβληθούν σε ανακαίνιση. Νέα μαγειρεία, νέες αποθήκες, νέα λουτρά κάνουν τη ζωή των σημερινών κατασκηνωτών πιο εύκολη. Ανοίγουν και πάλι το καλοκαίρι του 1998, χωρίς οι εργασίες βελτίωσης να σταματήσουν. Το φθινόπωρο του 2002 μάλιστα προστίθενται σε κάθε οικίσκο τουαλέτα με λουτρό και ντουλάπα για τα ρούχα των παιδιών.

Από το 1999 μέχρι σήμερα λειτουργούν τέσσερις κατασκηνωτικές περίοδοι κάθε καλοκαίρι: για αγόρια γυμνασίου‐λυκείου, κορίτσια γυμνασίου‐λυκείου, κορίτσια δημοτικού και αγόρια δημοτικού.

Από το 2001 φιλοξενείται πρόγραμμα της Γ.Γ. Αποδήμου Ελληνισμού και της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Λευκάδας για τα παιδιά αποδήμων Ελλήνων (το 2001 από την Αυστραλία και το 2002 από την Αυστραλία και τον Καναδά). Μάλιστα οι εγκαταστάσεις των κατασκηνώσεων αξιολογήθηκαν το 2002 ως οι καλύτερες από όσες φιλοξένησαν τέτοια προγράμματα για τον απόδημο Ελληνισμό.

Η οικονομική στήριξη της Μονής Φανερωμένης είναι ο κινητήριος μοχλός γι’ αυτήν την αγαπητική προσφορά της τοπικής Εκκλησίας προς τους νέους. Πρόκειται ίσως για την μοναδική

κατασκήνωση στον ελλαδικό χώρο, όπου η φιλοξενία των παιδιών δεν προϋποθέτει οποιαδήποτε συμμετοχή τους σε χρήματα. Και αυτό, παρά το μεγάλο κόστος λειτουργίας των κατασκηνώσεων.

Αρχηγοί διετέλεσαν κατά καιρούς ο κ. Δαμιανός Μανούσος, ο κ. Παύλος Σαββίδης, ο κ. Αριστείδης Τσιλιμπάρης, ο π. Ιωσήφ Χαρκιολάκης (σήμερα, επίσκοπος Αριανζού), ο π. Γεράσιμος Ζαμπέλης, ο π. Νικηφόρος Ασπρογέρακας, ο π. Ανδρέας Κονάνος, ο π. Χριστοφόρος Μυτιλήνης, ο π. Παναγιώτης Ζαβιτσάνος, ο π. Ευάγγελος Αρώνης, ο κ. Άγγελος Γκούνης, η κ. Δήμητρα Γεωργάκη ‐ Κακαβούλη, η κ. Σοφία Φίλιππα ‐ Ζακυνθινού, η κ. Βασιλική Λάζαρη – Ζαμπέλη, η δ. Φωτεινή Βερυκίου, η δ. Ξανθή Λύτρα –με τον κίνδυνο κάποιοι να λησμονήθηκαν.

Σαν υπαρχηγοί, ομαδάρχες, βοηθοί ομαδάρχες, επιτελικά στελέχη διακονούν νέοι προερχόμενοι από την τοπική Εκκλησία. Όλα τα στελέχη προσφέρουν αφιλοκερδώς τη διακονία τους. Φοιτητές και μαθητές οι περισσότεροι, αφιερώνουν ένα μεγάλο μέρος των θερινών διακοπών τους στα παιδιά, που ολοένα και περισσότερα προστρέχουν στις κατασκηνώσεις.

Είναι αλήθεια πως, όσο υπερφορτώνονται οι ασθενικοί ώμοι των παιδιών από την πολύ μικρή τους ηλικία με έναν σωρό υποχρεώσεων, με αποκορύφωμα την εξουθενωτική τριετία του Λυκείου, τόσο περισσότεροι οι νέοι ψάχνουν χώρους για να διοχετεύσουν την φυσική τους ενέργεια. Όσο περισσότερο αναγκάζονται να κλειστούν στον εαυτό τους, πρόωρα ωριμασμένα, τόσο εντονότερα αναζητούν διαύλους επικοινωνίας. Όσο πιο αστική γίνεται η ζωή τους, τόσο πιο επιτακτική καθίσταται γι’ αυτά η ανάγκη επαφής με την φύση. Όσο περισσότερο ο ανθρώπινος νους περιχαρακώνεται ανάμεσα σε τριγωνομετρικές εξισώσεις και γλωσσικούς τύπους, τόσο πιο απεγνωσμένα αποπειράται να δραπετεύσει, κινούμενος προς αναζήτηση του Θείου.

Εξίσου αλήθεια είναι πως μια κατασκήνωση εκκλησιαστική μπορεί να ανταποκριθεί στις αναζητήσεις των νέων. Εκεί, οι ξένες γλώσσες μεταμορφώνονται σε διάλεκτο επικοινωνίας με τον άλλον. Οι μαθηματικές σχέσεις μεταβάλλονται σε κανόνες ομαδικής ζωής. Το ασφυκτικά γεμάτο πρόγραμμα μιας χειμωνιάτικης μέρας μετατρέπεται σε αναπαυτικό καλοκαιρινό ημερήσιο πρόγραμμα. Οι θεωρητικές γνώσεις για την Πίστη από το μάθημα των Θρησκευτικών ή, στην καλύτερη περίπτωση, ο γόνιμος προβληματισμός από το Κατηχητικό Σχολείο δύνανται να μετουσιωθούν σε βιωματική προσέγγιση του μυστηρίου της Εκκλησίας, της κοινωνίας με τον Θεό και τον πλησίον. Και όλα αυτά, μέσα στην Χάρη του Θεού και κάτω από την σκέπη της Θεοτόκου.

Η Εκκλησία δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στον θεσμό των κατασκηνώσεων. Δεν τις βλέπει σαν μια επιπλέον μορφή κοινωνικής προσφοράς ούτε, πολύ περισσότερο, σαν μια διέξοδο επιχειρηματικής δραστηριοποίησης. Κάθε άλλο. Αξιοποιεί την κάθε κατασκηνωτική περίοδο σαν ένα δρόμο βιωματικής κατήχησης, ένα βήμα απ’ όπου θα προτείνει τον δικό της, αλλοιώτικο τρόπο ζωής. Καθώς στοχεύει στην συγκρότηση πολύπλευρα αναπτυγμένων και χαριτωμένων από τον Θεό προσωπικοτήτων, ανάλογα διαμορφώνει την αγωγή που οι εκκλησιαστικές κατασκηνωτικές παρέχουν για κάθε τομέα της ανθρώπινης ζωής. Επιδιώκει να περάσει στους νεαρούς κατασκηνωτές ήθος ορθόδοξο, βασισμένο στο θεανδρικό πρότυπο, που θα καλύπτει την αθλητική και μουσική τους δραστηριότητα, την στάση τους απέναντι στο περιβάλλον, την θέση τους απέναντι στις ποικίλες εξαρτήσεις, την από μέρους τους αντιμετώπιση του αδελφού και γενικά, κάθε πτυχή της προσωπικότητάς τους.

Την ίδια αγωνία διαθέτουν ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας π. Νικηφόρος και οι κατά καιρούς υπεύθυνοι της Κατασκήνωσης –υπεύθυνοι από την Ι. Μητρόπολη, αρχηγοί, στελέχη. Πάνω στους άξονες αυτούς κινείται η κατασκηνωτική τους διακονία. Επί δέκα ημέρες ρίχνουν στις ψυχές των κατασκηνωτών τον σπόρο της Αλήθειας. Στην καλλιέργειά του καλούνται να συνεργήσουν οι γονείς, οι κατηχητές, οι δάσκαλοι και γενικά οι παιδευτικοί παράγοντες, με στόχο να ωφεληθούν όσο γίνεται περισσότερο από τον καρπό του θερισμού τόσο ο νέος, που έζησε έστω για λίγο στην Κατασκήνωση, όσο και ο περίγυρός του.

Στον υπέροχο αυτόν χώρο, η Ιερά Μητρόπολη Λευκάδος και Ιθάκης φιλοξενεί κάθε καλοκαίρι, σε τέσσερις (4) κατασκηνωτικές περιόδους, διακόσια πενήντα (250) παιδιά, ηλικίας από 9 μέχρι 18 ετών.

Οι κατασκηνωτές προέρχονται από την εδαφική περιφέρεια της Ι. Μ. Λευκάδος και Ιθάκης, από γειτονικές περιοχές (Αιτωλοακαρνανία, Πρέβεζα), καθώς και από χώρες του εξωτερικού –σε ειδικά προγράμματα για ομογενείς ή παιδιά από χώρες της Ανατ. Ευρώπης.

Την ευθύνη για την λειτουργία και το πρόγραμμα της κατασκήνωσης έχουν έμπειρα και ειδικά καρτισμένα στελέχη. Οι αρχηγοί των τεσσάρων (4) περιόδων είναι εκπαιδευτικοί, ενώ ως υπαρχηγοί και ομαδάρχες εργάζονται εθελοντικά πενήντα (50) στελέχη, αγόρια και κορίτσια, φοιτητές και μαθητές Λυκείου.

Η εκπαίδευση των στελεχών γίνεται με ειδικά εκπαιδευτικά προγράμματα τον χειμώνα (Διήμερο Επικοινωνίας και Επιμόρφωσης Στελεχών Κατασκηνώσεων) και το καλοκαίρι (πριν και μετά την λειτουργία των κατασκηνώσεων), που περιλαμβάνουν ποικίλη θεματολογία (ψυχολογία του παιδιού και του εφήβου, παιδαγωγικά, εκκλησιαστική αγωγή, πρώτες βοήθειες, περιβαλλοντική εκπαίδευση, προγράμματα άθλησης και ψυχαγωγίας κ.ά.).

Η εργασία που γίνεται στις κατασκηνώσεις μας είναι υποδειγματική και για άλλες Ι. Μητροπόλεις, καθώς τα στελέχη μας μετακαλούνται σε διάφορα επιμορφωτικά προγράμματα για στελέχη κατασκηνώσεων (Ένωσης Φορέων Ελληνικών Κατασκηνώσεων, Ι. Αρχιεπισκοπής Αθηνών, Ι. Μ. Κερκύρας, Χαλκίδος κ.ά.), ενώ η κατασκηνωτική εμπειρία τους έχει αποτυπωθεί σε ειδικά εκπαιδευτικά εγχειρίδια («Ομαδική Ψυχαγωγία», «Στην Κατασκήνωση με τα παιδιά», «Περιβαλλοντική Κατήχηση») και σε ειδικό ψηφιακό δίσκο (cd).

Το γενικό πρόγραμμα της κατασκήνωσης έχει ως εξής:

Στα πλαίσια του κατασκηνωτικού προγράμματος εκπονούνται τα εξής εκπαιδευτικά προγράμματα:

• «Πράσινη Κατασκήνωση» – Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Ευαισθητοποίησης
• «Λευκαδογνωσία» – Πρόγραμμα γνωριμίας με την τοπική ιστορία και παράδοση
• Κοινωνικοί προβληματισμοί με αφορμές από σύγχρονα τραγούδια
• «Κατασκηνωτική Ολυμπιάδα» – Πρόγραμμα Ολυμπιακής Παιδείας
• Πρωταθλήματα ατομικά και ομαδικά
• Εκδρομές σε κοντινά ιστορικά μνημεία και περιοχές ιδιαίτερου φυσικού κάλλους

Στον χώρο της κατασκήνωσης υπάρχουν σήμερα οι εξής εγκαταστάσεις:

• Αρχηγείο
• Πέντε (5) οικίσκοι για τη διαμονή των παιδιών, με εσωτερικό wc
• Μαγειρείο
• Αποθήκη
• Τηλεφωνείο
• Δωμάτιο μαγειρισσών
• WC – ντουζ
• Ημιυπαίθριος χώρος σίτισης και εκδηλώσεων
• Κιόσκι
• Γήπεδο μπάσκετ
• Παιδική χαρά

Άγγελος Γκούνης Διάλογος Ελευθερίας

ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΚΑΤΗΧΗΣΗΣ_ΚΑΤΑΣΚΗΝΩΣΗ 2013

ΚΑΤΑΣΚΗΝΩΤΙΚΟ ΛΑΤΡΕΥΤΙΚΟ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ

ΔΙΑΒΑΤΗΡΙΟ ΚΑΤΑΣΚΗΝΩΤΗ