Οίκος Πρόνοιας Λευκάδος

Ή αγωνία τοΰ θανάτου και οι άνθρωποι της Τρίτης Ηλικίας

Τον π. Παναγιώτη Ζαβιτσάνου

Ό πληθυσμός της Τρίτης Ηλικίας τά τελευταία χρόνια αυξάνεται, τα προβλήματα της πληθαίνουν καί αναζητούν λύσεις. Πολλοί έχουμε ζήσει τήν εμπειρία τού παππού καί της γιαγιάς καί θά έπρεπε νά εύγνωμονούμε τό Θεό γι’ αύτό. Ή κοινωνία μας καί ή σύγχρονη οικογένεια όμως δέν ανέχονται ή δέν μπορούν μέ τούς σημερινούς ρυθμούς της ζωής νά έντάξουν στή ζωή τους τά άτομα αύτά.

Σήμερα πού ή δομή τής οικογένειας αλλάζει, ό παππούς καί ή γιαγιά περισσεύουν. Παλιότερα ήταν απαραίτητη ή παρουσία τους μέσα στό σπίτι. Σήμερα αποτελεί «πρόβλημα». Ή παλιά πατριαρχική οικογένεια δίνει τή θέση της στήν πυρηνική. Τό ότι ό γέροντας δέν μπορεί νά παραμείνει στό σπίτι του, νά έχει τήν φροντίδα των δικών του ανθρώπων καί αναζητεί άλλες λύσεις, αύτό αποτελεί μιά βαθιά κρίση στήν κοινωνία μας. Τήν κρίση αύτή έρχονται νά καλύψουν, όσο μπορούν, τά Γηροκομεία.

Οί περισσότεροι από μάς, απευθυνόμενοι στά παιδιά μας πού μεγαλώνουν καί αποδεσμεύονται από τό πατρικό σπίτι καί αίσθανόμενοι ότι μεγαλώνουμε κι έμείς οί γονείς καί ότι βρισκόμαστε σέ πολύ δύσκολη θέση, λέμε: «θά φύγω καί θά πάω στό Γηροκομείο». Όχι γιατί τό θέλουμε ή τό πιστεύουμε ή διότι μάς αρέσει, αλλά περισσότερο ώς μιά μέθοδο απειλής, γιά νά έπιτύχουμε περισσότερη προσοχή καί φροντίδα, μεγαλύτερη ασφάλεια καί αποφυγή τής έγκατάλειψης. Στήν πραγματικότητα αποτελεί μιά αγωνία μπροστά στό μυστήριο τού θανάτου καί τήν απαίτησή μας νά μήν είμαστε μόνοι μπροστά σ’ αύτόν.

Ό Χριστός μπροστά στήν αγωνία τού θανάτου παρουσιάζεται πολύ ανθρώπινος. «Περίλυπος έστίν ή ψυχή μου έως θανάτου» (Μτθ. 26,38). Παρουσιάζει τόν θάνατο ώς κάτι τό τρομακτικό, αφού γνωρίζει τήν πραγματική του διάσταση, ώς αποκοπή από τόν Πατέρα καί έχει ανάγκη από τήν κοινωνία μαζί Του διά τής προσευχής, αλλά καί τήν παρουσία τών δικών Του ανθρώπων, τών μαθητών. Τήν ανάγκη αύτή αισθάνεται κάθε άνθρωπος ιδιαίτερα στό στάδιο τής φυσικής ώρίμανσής του καί ή Εκκλησία έχει τήν ύποχρέωση νά τού τήν προσφέρει σ’ αύτή τήν ούσιαστική της διάσταση.

Θάνατο ονομάζουν οί Πατέρες τόν χωρισμό από τόν Θεό, «τήν άρνηση της σχέσης μαζί Του, τήν αναίρεση της ζωης ώς αγάπης καί έρωτικης κοινωνίας». Ή σχέση τού ανθρώπου μέ τόν Θεό δέν αποτελεί προνόμιο πού αποκτάται -τυπικά ίσως- μόνο κατά τήν περίοδο τής τρίτης ήλικίας. Τότε πού ή φυσική αδυναμία καί ό φόβος γιά τό έπερχόμενο τέλος είναι αισθητά καί ξεκάθαρα. Είναι μιά ποιότητα ζωής γιά τόν καθένα μας, πού έχει ώς κριτήριο τή ζωή τού Χριστού καί έντείνεται περισσότερο κατά τήν περίοδο αύτή.

Ή έπανασύνδεση αύτής τής σχέσης είναι ό σκοπός τής Εκκλησίας στόν κόσμο. Ή προοπτική αύτή δίνει άλλο νόημα στό μυστήριο τού θανάτου. Ό βιολογικός θάνατος ύποφέρεται καί ό άνθρωπος έλπίζει νά ένταχθεί σέ μιά νέα πραγματικότητα, πού αρχίζει εδώ καί τώρα καί ολοκληρώνεται με τό τέλος της ζωής μας σ αύτό τόν κόσμο.

Ή αποδοχή τού βιολογικού τέλους, πού ή ίδια ή ήλικία τό προσδιορίζει (εκτός από τήν περίπτωση κάποιου έκτακτου γεγονότος, ασθενείας ή ατυχήματος κ.λ.π.) είναι σκληρή κατάσταση. Γι’ αύτό κι όταν ακούμε, τή λέξη «Γηροκομείο», σκεφτόμαστε ένα κτίριο συλλογής γερόντων, πού σκοπό έχει τή φιλοξενία στό τέλος τής ζωής τους. Ό γέροντας έρχόμενος στόν χώρο αύτό, έχει αύτή τήν ψυχολογία, ότι όλα τέλειωσαν καί, αν δέν είναι, γίνεται καταθλιπτικός, περιμένοντας τό τέλος του.

Ή Εκκλησία έχει τό προνόμιο νά μεταμορφώνει τόν τρόμο αύτό σέ έλπίδα. Καλύτερα καί πληρέστερα από οποιονδήποτε αλλον, μπορεί νά μεταπλάθει τόν βιολογικό θάνατο σέ θεανθρώπινη σχέση καί κοινωνία. Άλλωστε γι’ αύτό ύπάρχει. Γιά νά μεταδίδει τήν έλπίδα τής Βασιλείας τού Θεού, πού αρχίζει στήν κάθε μας στιγμή.

Ή περίοδος τής Μεγάλης Σαρακοστής πού διανύουμε μας έντάσσει σ’ αύτή τήν πραγματικότητα. Μετά από λίγες μέρες, αφού ζήσουμε τά Πάθη, θά ψάλουμε όλοι τό «Χριστός ανέστη έκ νεκρών, θανάτω θάνατον πατήσας καί τοϊς έν τοϊς μνήμασι ζωήν χαρισάμενος», διακηρύττοντας έτσι ότι ο Χριστός νίκησε τόν θάνατο μέσα από τόν θάνατο, δίνοντας καί σέ μας αύτή τήν δυνατότητα. Ότι ή απόγνωση, οί δυσκολίες, ή έγκατάλειψη καί ο βιολογικός θάνατος, είναι δυνατότητες μετάπλασης τους σέ αληθινή ζωή.

Φιλανθρωπική Βραδιά Οίκου Πρόνοιας Μητροπόλεως 2012